REKENKAMERS: AAIBARE KATER VAN DE LOKALE POLITIEK

08-10-2010
Actueel >>

Door forse bezuinigingen ligt de Rekenkamer, die in 2006 wettelijk in gemeenten en provincies als controle- instrument verplicht werd, onder vuur. In Pijnacker-Nootdorp bijvoorbeeld dreigt een korting van 43 procent. ‘Dat vergt een goed verhaal over onze meerwaarde’, aldus Boudewijn Steur, voorzitter van de Rekenkamer Pijnacker-Nootdorp bij de presentatie van het boek De Lokale Rekenkamer. ‘De Rekenkamer moet zichzelf legitimeren. Tegenwoordig wordt dat gevonden in de waardering van de burger. Als die er niet is, heeft de Rekenkamer geen bestaansrecht’.

Volgend jaar volgt een evaluatie van de rekenkamers door het ministerie van Binnenlandse Zaken waar Steur werkt als strategisch adviseur. ‘Ik vermoed een discussie over de wettelijke verplichting van de rekenkamerfunctie’, aldus Steur. De Amstelveense burgemeester Jan van Zanen bepleitte op dezelfde bijeenkomst drie nieuwe werkwijzen voor de rekenkamers als reactie op de aangekondigde bezuinigingen en evaluatie.

‘De Rekenkamer moet creatiever worden, de raad meer aan zijn zijde krijgen en dichter op het ambtelijke apparaat gaan zitten om te voorkomen dat het te veel wordt gezien als een onderzoeker.’ Volgens Van Zanen dienen rekenkamers te beseffen dat het altijd om politiek gaat. Een betere aansluiting bij de lokale praktijk wordt ook door een twaalftal auteurs bepleit in de bundel De Gracieuze Rekenkamer, een dinsdag verschenen verzameling essays waarin zorgen en twijfels over de huidige werkwijze van de Rekenkamer worden geuit.

De rapporten van de rekenkamers worden te vaak voor kennisgeving aangenomen als het zoveelste controlerapport. ‘Er is een auditsociety ontstaan’, aldus Peter de Goede van de Rekenkamer Nijmegen. De rekenkamers worden in toenemende mate gevuld door specialisten uit een old boys network. ‘Een ongewenste vorm van professionalisering’, waarschuwt Vic Veldheer, ex-lid Rekenkamer Amsterdam Zuidoost.’

Rolf Willemse van de Rekenkamer Rotterdam hekelt het ‘té bestuurskundig modelmatig denken’ van de rekenkamers waardoor ze onvoldoende oog hebben voor de lokale politieke praktijk. Petra Habets, voorzitter van de Rekenkamercommissie Zwijndrecht, constateert hierdoor dat ‘de Rekenkamer een marginaal verschijnsel is.’ Els Boers, secretaris van de rekenkamers in Hattem en Zwartewaterland, bepleit daarom het inschakelen van ‘gezond-verstand mensen die in elke gemeente wonen.’

Queeste

De voortdurende discussie over de onafhankelijkheid van de Rekenkamer - moeten leden van de Rekenkamer of Rekenkamercommissie lid zijn van de gemeenteraad of mogen ze ook van buiten komen - is niet zinvol vinden betrokkenen. ‘Er is veel discussie over de ideale vorm van de Rekenkamer, maar ik beschouw dat als een queeste naar de heilige graal.

Die ideale vorm bestaat niet’, aldus Steur van de Rekenkamer Pijnacker-Nootdorp. ‘Onafhankelijkheid is van ondergeschikt belang aan het hebben van gezag’, zegt Habets. De voorzitter van de Zwijndrechtse Rekenkamercommissier vindt dat de Rekenkamer minder de nadruk moet leggen op onafhankelijkheid, en meer op de goede onderwerpkeuze.

Peter Castenmiller, provinciale rekenkamer Zeeland, verwijt de Rekenkamer zich te gedragen als de oude, mopperende baasjes Waldorf en Statler uit de Muppetshow. ‘Als er brand is, worden ze als laatste uit het theater gered.’

De Rekenkamer zou zich als een kat moeten gedragen, vindt Habets: ‘Iedereen weet dat katten zeer gracieus hun eigen gang gaan, waardoor ze zelfs de bewondering oogsten van mensen die niet zo veel met katten hebben.’ Habets roept daarom op tot een ‘meer gracieuze rekenkamer die daardoor aaibaar kan worden; niet als doel maar als neveneffect van effectiever opereren.’

De lokale rekenkamer – Handboek voor een relevante bijdrage aan publieke verantwoording – Roel Freeke e.a. – Kluwer – ISBN 9789013080407
De Gracieuze Rekenkamer – Red.: Els Boer, Peter Castenmiller, Vic Veldheer – Uitgeverij Reunion – ISBN 978079263066

'Bezuinigen is goed'

Bezuinigen op het budget van de lokale rekenkamers is goed omdat het dwingt tot creativiteit, vindt Roel Freeke, directeur Necker Van Naem. Het organisatie- en adviesbureau was de afgelopen jaren betrokken bij het opzetten van honderden rekenkamers. Volgens Freeke hebben vooral provincies te veel budget voor hun rekenkamers en dat leidt slechts tot dikke, onleesbare rapporten.

‘Het zou goed zijn als rekenkamers niet nog meer onderzoek produceren, maar zich meer als supervisor gaan opstellen van onderzoeken die in de ambtelijke organisatie plaatsvinden. De Rekenkamer wordt ook onafhankelijker’, aldus Freeke. Het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers (NVvR) verzet zich juist tegen de bezuinigingen, die oplopen tot halvering van het budget.

De NVvR beschouwt de kortingen als een straf voor hun kritiek op collegeleden en ambtenaren in hun onderzoeken. Rekenkamers brengen meer dan gemiddeld slecht nieuws. Dat levert irritatie op’, aldus Gerrit Hagelstein namens het NVvR-bestuur. Volgens het NVvR-bestuur is het onwenselijk dat ongeremd wordt bezuinigd op rekenkamers. ‘Daarmee kan een belangrijk kenmerk verloren gaan: een goede controle van de raad op het college.’

Laatst vernieuwd: 08-09-2014 om 08:27

Terug